1 marca, jak co roku obchodzimy, Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.
Nazywani także żołnierzami niezłomnymi stanowili polskie podziemie niepodległościowe i antykomunistyczne, które jest szacowane na ok. 120-180 tysięcy ludzi. Walczyli z sowietyzacją Polski i podporządkowaniem jej ZSRR. Coraz częściej dla opisania działalności antykomunistycznego podziemia w latach po II WŚ używa się zwrotu “Powstanie”. Wielu z Wyklętych to przedwojenni funkcjonariusze i żołnierze formacji granicznych.
Najsłynniejsze akcje zbrojne Żołnierzy Wyklętych to: bitwa o Surkonty 21 sierpnia 1944 r., uwolnienie więźniów w Łowiczu 8 marca 1945 roku, rozbicie więzienia w Puławach 24 kwietnia 1945 roku, bitwa pod Kuryłówką 7 maja 1945 roku, rozbicie obozu NKWD w Rembertowie 20-21 maja 1945 roku, bitwa w Lesie Stockim 24 maja 1945 roku, bitwa pod Kotkami 28 maja – 2 czerwca 1945 roku, rozbicie więzienia w Kielcach 4-5 sierpnia 1945 roku, rozbicie więzienia w Radomiu 9 września 1945 roku, zajęcie Hrubieszowa 27-28 maja 1946 roku. To tylko część akcji jakie przeprowadzali żołnierze podziemia antykomunistycznego.
Nazwa „Żołnierze Wyklęci” po raz pierwszy pojawiła się w tytule wystawy „Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944” zorganizowanej w 1993 roku na Uniwersytecie Warszawskim. Autorem wystawy był historyk Leszek Żebrowski. W 1996 roku Jerzy Ślaski, żołnierz AK i WiN wydał książkę na temat antykomunistycznej partyzantki, która nosiła tytuł: „Żołnierze Wyklęci”. Również w tym samym roku poeta, muzyk i kompozytor Leszek Czajkowski skomponował utwór zatytułowany: „Żołnierzom Wyklętym”. Można więc uznać, iż w początkach lat 90-tych powstało i utrwaliło się w zbiorowej świadomości określenie tragicznych bojowników o wolność przez władzę wyklętych i traktowanych jak zdrajcy i bandyci.
Ostatni żołnierz podziemia – Józef Franczak ps. „Lalek” z oddziału kpt. Zdzisława Brońskiego „Uskoka” – zginął w obławie w Majdanie Kozic Górnych pod Piaskami (woj. lubelskie) osiemnaście lat po wojnie – 21 października 1963 roku.
