W Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej czy Służbie Więziennej jest ich łącznie blisko 1400. Na co dzień pełnią służbę w patrolach, tropią ślady, wyszukują narkotyki, materiały wybuchowe i broń, a także ratują ludzi. Chodzi oczywiście o psy służbowe, bez których służby mundurowe niejednokrotnie nie byłyby w stanie realizować sprawnie swoich obowiązków. Podobnie jak ludzie, czworonożni funkcjonariusze również przechodzą na emeryturę – w większości przypadków nie otrzymują jednak żadnych świadczeń, a ich utrzymanie spoczywa na opiekunach. W trosce o los psich emerytów kilka tygodni temu do Komendanta Głównego Straży Granicznej wystąpili związkowcy SG, kwestia ewentualnych świadczeń dla czworonogów stała się również przedmiotem jednej z poselskich interpelacji skierowanej do MSWiA.
Czworonożni funkcjonariusze od szczenięcych lat poddawani są intensywnym szkoleniom, dzięki którym mogą później realizować zadania zapewniające bezpieczeństwo obywatelom. Tak samo jak ludzie, psy także przechodzą na emeryturę, najczęściej jednak nie otrzymują żadnej opieki i świadczeń od państwa, któremu wiernie przez lata służyły. Poseł Marek Wójcik uważa, że to powinno się zmienić, dlatego zwrócił się do MSWiA z prośbą o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
- Ile psów służy obecnie w Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Straży Granicznej?
- Ile psów-emerytów służących w przeszłości w Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Straży Granicznej znajduje się obecnie u swoich opiekunów?
- Jakie środki finansowe wydatkowano na utrzymanie i szkolenie psów w Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Straży Granicznej w latach 2015-2018?
- Jakie środki finansowe zaplanowano na utrzymanie i szkolenie psów w Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Straży Granicznej na rok 2019?
- Jakie środki finansowe wydatkowano na utrzymanie emerytowanych psów z Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Straży Granicznej w latach 2015-2018?
- Jakie środki finansowe wydatkowano na utrzymanie emerytowanych psów z Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Straży Granicznej w roku 2019?
- Czy planowane jest wprowadzenie regulacji prawnych mających na celu zapewnienie opieki i środków finansowych na utrzymanie emerytowanych psów pełniących wcześniej służbę w Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Straży Granicznej?
Ponad 1200 psów służy w formacjach podległych MSWiA
Odpowiedzi posłowi udzielił wiceminister Jarosław Zieliński, który na wstępie poinformował, że aktualnie w Policji służy 955 psów, w Straży Granicznej – 260, a w Państwowej Straży Pożarnej – 34 (w tym 14 psów służbowych należących do PSP oraz 20 psów kontraktowych, które mają swoich przewodników).
Jak wynika z danych przekazanych przez wiceszefa resortu spraw wewnętrznych i administracji, największe koszty z tytułu utrzymania i szkolenia psów służbowy ponosi Policja. W 2018 roku było to ponad 4,9 mln złotych, a to znaczy, że roczny koszt utrzymania jednego psa w tej formacji wynosi około 5,1 tys. złotych. Co ciekawe, Straż Graniczna, w której służy zdecydowanie mniej psów niż w Policji, przeznaczyła na ich utrzymanie i szkolenia ponad 2,75 mln złotych, czyli nieco ponad 10,6 tys. złotych na jednego psa.
Z kolei szacunkowe koszty wyszkolenia i utrzymania psów (obejmujące jedynie pozycje dotyczące bieżących wydatków rzeczowych oraz delegacji służbowych związanych z atestacją psów) w Centrum Szkolenia Policji w Legionowie w latach 2015-2018 kształtowały się następująco:
- w 2015 roku – 1 092 667,55 zł,
- w 2016 roku – 1 004 000,33 zł,
- w 2017 roku – 950 011,23 zł,
- a w 2018 roku – 907 735,01 zł.
W 2019 roku na utrzymanie i szkolenie psów służbowych w Straży Granicznej zaplanowano kwotę w wysokości 2 263 580 zł, w Państwowej Straży Pożarnej – 181 040 zł, a w Policji – 4 538 858,77 zł. Natomiast szacunkowe koszty wyszkolenia i utrzymania psów w Centrum Szkolenia Policji w Legionowie wraz z prognozowanymi wydatkami związanymi z atestacją psów na 2019 rok kształtować się będą na poziomie około 927 000 zł.
Czworonożni emeryci pod opieką dotychczasowych opiekunów
Wiceminister Jarosław Zieliński, odpowiadając na interpelację posła Marka Wójcika, zapewnił, że “formacje podległe Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji starają się zapewnić jak najlepsze warunki psom po wycofaniu ze służby, dlatego też w pierwszej kolejności trafiają one pod opiekę dotychczasowych opiekunów”.
“Obecnie, w Straży Granicznej pod opieką przewodników psów służbowych znajduje się 46 psów wycofanych ze służby. Natomiast dane dotyczące takich zwierząt nie są gromadzone przez Policję, dlatego nie jest możliwe wskazanie, ile zwierząt aktualnie przebywa pod opieką swoich przewodników. Psy po wycofaniu ze służby w Policji i w Straży Granicznej nie należą już do tych formacji i brak jest podstaw formalnoprawnych do ich finansowania z budżetów służb” – wyjaśnił wiceszef MSWiA.
Strażak nie musi martwić się o michę
Jak się okazuje, jedynie w PSP pies wycofany ze służby i przekazany jego przewodnikowi otrzymuje wyżywienie w naturze, zgodnie z normami wyżywienia ustalanymi dla grup wiekowych psów ratowniczych, określonymi w załącznikach do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie zwierząt wykorzystywanych w akcjach ratowniczych.
Zakres obowiązków związanych z partycypowaniem właściwego kierownika jednostki organizacyjnej PSP w udokumentowanych kosztach utrzymania i leczenia, a także wymóg zapewnienia przez niego dożywotniej opieki zwierzęciu określa załącznik nr 9 dokumentu pn. „Zasady organizacji działań poszukiwawczo-ratowniczych w krajowym systemie ratowniczo-gaśniczym”.
Z informacji przekazanych przez Komendę Główną PSP wynika, że obecnie jednostki organizacyjne PSP zaopatrują dwa psy ratownicze, które zostały wycofane ze służby i pozostają pod opieką dotychczasowych przewodników. Łączne koszty ich utrzymania (wyżywienie i opieka weterynaryjna) od stycznia 2018 roku do kwietnia 2019 roku wyniosły 9005 złotych.
Formacje pozytywnie oceniają projekt ustawy
Wiceminister przypomniał, że poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz niektórych innych ustaw jest na etapie prac parlamentarnych, a służby podległe Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji pozytywnie oceniają zawarty w nim art. 18a w brzmieniu: “opiekunowi zwierzęcia wykorzystywanego do celów specjalnych, które na mocy decyzji właściwego organu zostało wycofane ze służby, przysługuje miesięczne świadczenie na jego utrzymanie, wypłacane do czasu zgonu zwierzęcia. Minister właściwy do spraw administracji publicznej i spraw wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej określi w drodze rozporządzenia wysokości świadczenia oraz zasady jego wypłacania”.
Zieliński zauważył jednak, że “wprowadzenie takiego przepisu do obowiązującego porządku prawnego generowałoby dodatkowe koszty dla budżetu państwa, w szczególności w zakresie pokrycia kosztów utrzymania i ewentualnego leczenia psów wycofanych z poszczególnych służb”. Stwierdził również, że wydatki związane z leczeniem tych zwierząt są trudne do oszacowania.
“W przypadku uchwalenia przez parlament RP projektowanych przepisów prawa należałoby przyjąć jednolite rozwiązanie dla wszystkich krajowych formacji mundurowych posiadających zwierzęta wykorzystywane do celów specjalnych, aby zapewnić im godne funkcjonowanie po wycofaniu ze służby” – dodał.
“Zieloni” chcieliby wspierać, ale przepisy nie pozwalają
Rzecznik prasowa Komendanta Głównego Straży Granicznej, por. Agnieszka Golias przyznała, że wsparcie finansowe dla zapewnienia godnego funkcjonowania psa po wycofaniu go ze służby jest uzasadnione. Z przykrością zauważyła jednak, że Komendant Główny Straży Granicznej w kwestiach finansowych musi działać w oparciu o ustawę o finansach publicznych i ustawę o Straży Granicznej.
– Zapisy obu tych ustaw były dokładnie analizowane i nie dają mu podstawy prawnej do wypłaty takich środków (ani w ramach rezerw ogólnych, ani rezerwy celowej, ani Funduszu Wsparcia SG). Rozwiązaniem będzie nowelizacja ustawy o ochronie zwierząt, której poselski projekt jest w tej chwili procedowany –podkreśliła.
Pies za więziennym murem
Służby podległe Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji nie są jedynymi formacjami mundurowymi używającymi psów do realizacji ustawowych zadań. Psy są wykorzystywane m.in. w Służbie Więziennej. Formacja ta posiada łącznie 131 psów. W 2017 roku z więzień i aresztów śledczych w całym kraju na emeryturę odeszło 13 psów, a w 2018 roku – 7 psów.
Jak poinformowała nas rzecznik prasowa Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, ppłk Elżbieta Krakowska, w każdym przypadku dla psa emeryta szukany jest “nowy dom” wśród funkcjonariuszy i pracowników SW.
– Do tej pory w incydentalnych przypadkach musieliśmy postąpić inaczej i przekazać psy w ręce osób nie związanych ze służbą np. do pilnowania jakiegoś terenu. Jednak w każdym przypadku sprawdzamy wcześniej miejsca, gdzie będą te psy przebywały, informujemy o konieczności zachowania względów bezpieczeństwa związanych z posiadaniem psa oraz konieczności zachowania dobrostanu względem psów – wyjaśniła.
Aktualnie – podobnie jak ma to miejsce w Policji i Straży Granicznej – osoby opiekujące się psim emerytem nie otrzymują wsparcia finansowego w przypadku przejęcia opieki nad psem kończącym służbę. Ppłk Elżbieta Krakowska zapewniła jednak, że “obecnie trwają rozmowy w tej sprawie”.
Foto: A. Ostrowski
